Zware kritiek in zienswijzen landbouworganisaties op ontwerp-NPLG

De consultatie voor het ontwerp-NPLG (Nationaal Programma Landelijk Gebied) sloot afgelopen maandag. Op die dag kwamen diverse landbouworganisaties met hun zienswijze, en de kritiek is niet mals om het maar voorzichtig te zeggen. Wat LTO betreft heeft het bespreken van nieuwe doelen voor het platteland weinig zin als duidelijkheid over de benodigde financiën ontbreekt.

De Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) constateert dat voedselproductie totaal ontbreekt als doel en wordt op deze manier de 'toevallige resultante' van het halen van natuur- en omgevingsdoelen. Volgens NMV gaat ongeveer 45 procent van alle landbouwgrond voor normaal landbouwgebruik verloren als NLPG door zou gaan. CaringFarming constateert dat, omdat de modellen en berekeningen vaak geënt zijn op de gangbare praktijk, ook een bioboer een piekbelaster kan zijn.

Vragen en onzekerheid

Volgens LTO, mede ook namens de POV, moet het NPLG op cruciale onderdelen anders. Dat is de strekking van haar zienswijze op het ontwerp-NPLG dat tot en met vandaag ter inzage ligt. ‘Essentieel is dat de doelen haalbaar, realistisch, (juridisch) uitvoerbaar en betaalbaar moeten zijn. Op dit moment roept het ontwerp-NPLG vooral veel vragen en onzekerheid op’, zo stelt LTO. Wat haar betreft heeft het bespreken van nieuwe doelen voor het platteland weinig zin als duidelijkheid over de benodigde financiën ontbreekt. 'Bovendien is het onwenselijk dat doelen blijven veranderen, terwijl gesprekken over de invulling van die doelen in volle gang zijn.'

Vijf zaken ontbreken

Wat LTO betreft ontbreken vijf zaken in het ontwerp-NPLG: Het is onduidelijk hoe het ontwerp-NPLG zich verhoudt tot het Transitiefonds van 24,3 miljard euro. Verder is er geen duidelijk beeld hoe de verschillende provincies zich tot het ontwerp-NPLG verhouden. Ook is er geen doorkijk naar de praktische uitvoering. Het is niet duidelijk hoe de plannen gaan landen en uitwerken in de praktijk. Een helder beeld van het grond- en ruimtebeslag en bijbehorende budgettaire consequenties ontbreekt eveneens. Tot slot is er ook geen borging van een bedrijfseconomische toets per individuele ondernemers in het NPLG (en/of PPLG’s).

Voedselproductie ontbreekt

Ook de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) heeft een zienswijze ingediend op het concept NPLG en de bijbehorende planMER. 'Kort samengevat: voedselproductie ontbreekt totaal als doel en wordt op deze manier de toevallige resultante van het halen van natuur- en omgevingsdoelen. Ten tweede worden de natuurproblemen geheel en al toegeschreven aan stikstofemissie uit de landbouw. Daar hebben wij uiteraard grote bezwaren tegen’, zo ageert NAV.

Integraal plan

‘Het wordt tijd voor een écht integraal plan met ook doelen voor de agrarische productie', vervolgt NAV. 'Het NPLG gaat in de huidige vorm geheel over doelen voor bijvoorbeeld natuur, milieu, de VHR en KRW.' Doelen voor de hoeveelheid en soort agrarische productie ontbreken volgens NAV totaal. 'Terwijl er een oorlog woedt op het continent, door klimaatverandering de gebieden waar goede akkerbouw kan plaatsvinden afnemen in Europa en de Europese Commissie zich meer en meer zorgen maakt over de voedselzekerheid en voedselsoevereiniteit in de EU, gaan we Nederland in een groen park veranderen waar het er vooral mooi uitziet op het platteland en de boeren om een inkomen te verdienen wel een zorgboerderij mogen beginnen. Landbouw blijft volgens de tekst mogelijk ‘binnen de doelen van het NPLG’ en dat zijn nou precies weer alleen doelen op het gebied van natuur, milieu en omgeving. Het is een zeer kwalijke onderschatting van het belang van voedselproductie in de vruchtbare rivierdelta van Europa voor de voedselzekerheid hier en elders.’

Kwart landbouwgrond weg

Volgens de Nederlandse Melkveehouders Vakbond (NMV) leidt de uitvoering van het voorgestelde NPLG tot verlies van ongeveer een kwart van het landbouwareaal en daarnaast nog eens een forse gebruiksbeperking op nog eens 20 procent van het areaal. ‘Circa 45 procent van alle landbouwgrond gaat voor normaal landbouwgebruik verloren.'

Het Ontwerp Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) beschrijft de aanpak en uitgangspunten om te komen tot een landelijk gebied waar de kwaliteit van het water op orde is, waar planten en dieren kunnen voortbestaan en dat een bijdrage levert aan de strijd tegen en het anticiperen op klimaatverandering. Deze drie bovenstaande doelen willen de opstellers van het NPLG behalen door circa 850.000 ha te confronteren met enorme beperkingen in gebruik en/of te onttrekken aan boerenhanden. Deze megalomane greep naar grond door overheden en terrein beherende organisaties kent zijn weerga niet in de geschiedenis.’

Concrete getallen

NMV onderbouwt de grondclaims per NPLG-thema als volgt. Volgens haar is er 60.000 ha gemoeid met de aanpak van de zogenaamde beekdalen, waar stroken grond tussen de 100 meter en de 250 meter breed niet meer mogen worden bemest. In veenweidegebieden gaat 220.000 ha verloren door peilverhogingen tot 2030 en functieveranderingen tot 2050. Verder wordt ongeveer 37.500 ha nieuw bos aangelegd. Dan is er ook nog 182.000 ha agrarische natuur voor 2030 gereserveerd. Bufferstroken 250 meter om N2000 gebieden kosten ongeveer 25.000 ha. Tot slot is er nog de aanleg van landschapselementen (groenblauwe dooradering) waar tot 2030 90.000 ha mee gemoeid is en tot 2050 nog eens 90.000 ha.

NMV heeft een voorbeeld zienswijze opgesteld waar individuele melkveehouders gebruik van kunnen maken om gezamenlijk een zo krachtig mogelijk protest mogelijk te laten horen tegen het concept-NLPG.

Behoud koplopers

Er is ook kritiek uit een heel andere hoek, namelijk van CaringFarmers. 'Omdat de modellen en berekeningen vaak geënt zijn op de gangbare praktijk, kan ook een bioboer een piekbelaster zijn. In onze zienswijze op het NPLG pleitten wij daarom ook om een andere aanpak: behoud koplopers, kijk integraal en neem dierenwelzijn mee.'