Column: Agrariërs houden het platteland leefbaar
De leefbaarheid van het platteland staat onder druk en dat baart mij zorgen. De oplossingen zijn vrij eenvoudig. Maar daarvoor zijn tijd, daadkracht en vertrouwen nodig.
Een treffend voorbeeld om in effectieve oplossingen te denken, is het initiatief van enkele agrariërs in Putten. Zij pakten de handschoen op om in kaart te brengen wat de plannen zijn van de agrariërs in hun gemeente. Juist de wensen voor de komende tien jaar zijn daarbij van belang en interessant. Want pas dan weet je echt goed hoe de toekomst van de agrarische sector in de gemeente er uit gaat zien. Gevolg van dit boereninitiatief is dat er de afgelopen periode 130 gesprekken zijn gevoerd, met het grootste deel van de agrariërs in Putten.
Adviseurs van ons kantoor hadden hierin een belangrijke rol. De uitkomsten van dit onderzoek zijn dit najaar gepresenteerd. Ik zie dit initiatief als een goed voorbeeld voor de start van een gebiedsproces. Met het initiatief dat vanuit de agrariërs komt, en een agrarische gemeente die inziet dat ze zo’n gebiedsproces het beste gezamenlijk met de agrariërs kan oppakken. Deze werkwijze geeft veel inzichten en duidelijkheid. En die duidelijkheid omtrent het stikstofbeleid is precies waar het aan schort in agrarisch Nederland. Een voorbeeld is de huidige opkoopregeling. Hierin zit ons inziens een weeffout. Het verschil in vergoeding tussen een stal uit 1980 en een stal uit bijvoorbeeld 2010 is groot.
Dit komt doordat de regeling onvoldoende rekening houdt met aanpassingen die gedaan zijn aan de stal. Zeker als het gaat om de vleeskalversector, die bij de omschakeling naar groepshuisvesting grote investeringen deden. Dat voelt onrechtvaardig. Veel veehouders hebben juist wél geïnvesteerd in hun stallen. Die aanpassingen worden niet meegenomen, waardoor de vergoeding voor deze bedrijven niet toereikend is en stoppen dus geen optie is. De stoppersregeling mist daardoor deels zijn doel. Agrariërs die verder willen met hun bedrijf, zitten te wachten op de innovatieregeling en/of een verplaatsingsregeling. Jammer dat deze regelingen niet tegelijk met de stoppersregeling zijn aangeboden.
Ook zie je dat up-to-date bedrijven, die duurzaam produceren op mooie locaties, piekbelaster zijn, terwijl ze ver van Natura 2000-gebied af liggen. Deze bedrijven zitten nu met een dilemma. Dat kan toch niet de bedoeling zijn? Feit is ook dat de afgelopen jaren veel emissiearme stallen zijn gebouwd. Op sommige locaties wordt zelfs al 90 procent reductie behaald. Wordt dan echt van deze agrariërs verwacht dat ze nogmaals moeten investeren om nóg meer te reduceren? Oplossingen om het stikstofprobleem aan te pakken zijn écht dichtbij. Ik zie veel in doelsturing. Laat agrariërs zelf keuzes maken hoe ze stikstofemissies willen beperken. Agrariërs kunnen dat en zijn tot veel bereid.
Via doelsturing kan de boer een methode kiezen voor een stikstof-emissiebeperking die het beste bij zijn bedrijf past. Voor de ene ondernemer kan dat een emissiearm stalsysteem zijn, dat een stevige investering vraagt. Voor de andere ondernemer kan de stoffenbalans een effectievere oplossing zijn. Via de stoffenbalans kan de boer sturen met diverse managementmaatregelen op minder stikstofemissie. Voorbeelden hiervan zijn een betere balans in de voeding, wateraanwending bij mestaanwending, precisiebemesting, toevoegmiddelen aan mest enzovoorts. De optelsom van al deze reducties in de komende tien jaar maakt dat een groot deel van de stikstofcrisis is opgelost. Dat besef moet nog veel meer landen en uitgedragen worden.
Daarom is het initiatief van de agrariërs in Putten en deze gemeente zo treff end. Zij zien gezamenlijk in dat agrariërs nodig zijn en blijven voor een leefbaar platteland. Door inzichtelijk te maken wat zij willen en kunnen, weet je pas echt waar je over praat. Laten we met elkaar meer op die manier de handschoen oppakken. Met de agrariërs voorop, en samen met overheden, de maatschappij en andere betrokken partijen. Dan voorzie ik een oplossing van de stikstofcrisis én een prachtig leefbaar platteland voor iedereen, waar het mooi wonen, werken en recreëren is.
Gert Schoterman
Directeur VanWestreenen Adviseurs Ruimtelijke Ontwikkeling
