Brabant kocht het vaakst stikstofruimte van boeren

Op verzoek van de Kamer heeft het kabinet een overzicht gemaakt van de transacties via extern salderen. In totaal zijn er 29 overeenkomsten gesloten in periode van mei 2019 tot februari 2023. Noord-Brabant staat bovenaan met tien aankopen. Daarna volgen Gelderland (5) Limburg (4), Friesland (2) Utrecht (1) en Flevoland). Daarnaast is Noord-Brabant betrokken bij zes overeenkomsten door middel van een deelneming aan een havenbedrijf.

De stikstofruimte is na de aankoop voornamelijk ingezet voor infrastructuur en voor de vulling van provinciale depositiebanken.

Meeste kilo's

Brabant had de meeste transacties, maar in kilo’s ammoniak (NH3) is Gelderland de koploper met 24.000 kilogram. Brabant komt daarachter met 17.885 kilogram. De oostelijke provincie kocht de stikstof van Gelderse kalverhouders voor de provinciale stikstofbank.

Als het havenbedrijf meegerekend wordt, waar provincie Brabant een deelneming in heeft, dan komt de provincie uit op 46.156 kilogram stikstof. Daarmee gaat het dan wel flink over Gelderland heen. Deze stikstofruimte is ingezet voor Logistiek Park Moerdijk.

De provincies Drenthe, Zeeland, Groningen, Overijssel, Noord-Holland en Zuid-Holland hebben geen overeenkomsten gesloten met als doel om stikstofruimte te verwerven.

Rijkswaterstaat

Rijkswaterstaat heeft in 2021, 2022 en dit jaar tot nu toe de stikstofruimte van 23 boeren aangekocht. Deze is met name gebruikt voor de aanleg van de A15, de Ring Utrecht en natuur. Bij 8 projecten is de stikstofruimte nog niet ingezet. Deze was aangekocht voor de A15, maar door de uitspraak van de Raad van State over de maximale rekenafstand is de stikstofruimte niet meer nodig. Deze stikstof zal in de toekomst mogelijk ingezet worden voor een ander project van I&W, bijvoorbeeld met betrekking tot veiligheid, renovatie en/of de Kaderrichtlijn Water. Over Schiphol zijn geen gegevens bekendgemaakt.

Aanscherpen regels

Vanuit de Kamer en politiek kwam er het afgelopen jaar veel commotie over het extern salderen, bijvoorbeeld door Rijkswaterstaat. De Kamer riep daarom het kabinet via moties ook op om meer regie te voeren op de uitgifte van stikstofruimte.

Hoger afroompercentage

Voor het extern salderen wordt nu een afroompercentage van 30 procent toegepast om de latente ruimte te corrigeren. Dit zal verhoogd worden naar 40 procent.

Ondanks deze voorwaarden bestaat er bij extern salderen volgens Van der Wal een risico op feitelijke depositiestijging op stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden, als de latente ruimte in een vergunning groter is dan 30 procent of als de bedrijfsvoering al geruime tijd is gestopt (zogeheten slapende vergunningen).

Uitgaan van benutte capaciteit

Het kabinet wil het risico op een feitelijke depositiestijging bij extern salderen beperken en heeft daar naar eigen zeggen een effectieve manier voor gevonden. Dit kan namelijk door uit te gaan van de benutte capaciteit in plaats van de gerealiseerde capaciteit. Benutte capaciteit is de stikstofdepositie van de activiteiten die daadwerkelijk worden uitgevoerd. Extern salderen met slapende vergunningen wordt hiermee ook effectief voorkomen, aldus Van der Wal.

Wanneer uit het onderzoek blijkt dat benutte capaciteit een toepasbaar aangrijpingspunt is voor extern salderen, maatk de minister met de bevoegde gezagen afspraken over de implementatie.