Column: Zuiver en feitelijk politiek spel

Heel plat gezegd moeten de provincies en waterschappen in hoog tempo het coalitieakkoord van het kabinet tot uitvoering brengen; in elk geval de doelen voor het platteland. Best uitdagend, want het coalitieakkoord van het kabinet kwam allesbehalve soepel tot stand.

Anno 2023 worstelen kabinetsleden behoorlijk met elkaar en de invulling van doelen uit hun coalitieakkoord. Niet onlogisch. Zo werden bijvoorbeeld de klimaat- en stikstofdoelstellingen naar voren gehaald zonder helder stappenplan met de vraag hoe dit te realiseren is.

Over de kabinetsformatie verscheen vorige maand een evaluatierapport. Het rapport stelt dat de kabinetsformatie bol stond van paradoxen. Een paradox is een schijnbare tegenstelling, zoals ‘kalm aan, en rap een beetje'. Een aantal van deze paradoxen liggen ook na de provinciale verkiezingen op de loer. De meest relevante zet ik even op een rijtje.

Het duurde zolang, omdat het te snel ging in het begin

Vanwege stikstof, de toeslagenaffaire en Groningen wilde men vlot weer aan de slag. Resultaat: te weinig oog voor een secuur proces, te weinig informatie naar de Kamer en daardoor uiteindelijk vertraging vanwege onnozele debatten (motie van afkeuring Rutte). Met de deadline voor concept gebiedsplannen van 1 juli voorzie ik ook deze valkuil in de provincies. Snel, snel, snel, zonder rust voor een helder verloop van de gebiedsprocessen en gedegen afstemmingsmomenten. Dat kost uiteindelijk alleen maar meer tijd

Coalitiefracties die al vijf jaar samenwerkten, hadden bijna 300 dagen nodig om elkaar weer te vinden

Partijen die al langer met elkaar samenwerken, kennen elkaars pijnpunten maar al te goed. De verkiezingsperiode met stoere, ongefundeerde leuzen draagt hier ook niet aan bij. Vlak na de verkiezingen willen partijen de kiezers maar al te graag laten zien dat ze waar voor hun stem krijgen. Eerdere samenwerkingen spelen ook op provinciaal niveau in de coalitievorming mee. Rondom natuurontwikkeling en stikstof zien we binnen provincies nu al behoorlijk tegengestelde visies.

Streven naar een beknopt regeerprogramma op hoofdlijnen mondt steeds uit in een gedetailleerd regeerakkoord

Politici nemen zich vaak voor afspraken op hoofdlijnen te maken. Uiteindelijk willen partijen zo goed mogelijk kunnen profileren met de door hun bereikte afspraken. Risico van gedetailleerde afspraken is dat het sneller achterhaald is door autonome ontwikkelingen, zoals de oorlog in Oekraïne.

Rake constateringen

Het rapport bevat meer rake constateringen en aanbevelingen. Iedereen die verkiesbaar is raad ik het stuk eens door te nemen. En hoewel het voor mij eenvoudig is om vanaf de zijlijn conclusies te trekken, hebben de laatste kabinetsformatie, het coalitieakkoord, maar ook het gedrag van Tweede Kamerleden de afgelopen tijd voor veel onrust gezorgd. Opvallend is dat er, ondanks de onrust en voorgenomen plannen, vooralsnog weinig stappen vooruit worden gezet, ongeacht welke kant je op wil.

Ook zie ik dat de waterschappen een steeds politieker instrument worden. Met het risico dat er met weinig kennis van zaken beweringen in de media worden gedaan en complexiteiten in eenvoudige statements worden platgeslagen. Daar schiet niemand iets mee op.

Als we samen vooruit willen in de provincie en met de waterschappen, zal daar het politieke spel zuiver en feitelijk gespeeld moeten worden. Daarvoor moeten (potentiële) politici scherp kijken naar eigen functioneren blijven kijken en de scoringsdrang wat moeten dimmen. Als dat niet gebeurt dan vrees ik voor échte stilstand in de gebieden. En dat betekent geen vooruitgang voor de boer en geen vooruitgang voor de natuur.

Amber Laan

Amber Laan schrijft maandelijks een column voor de website van Agraaf. Ze maakt sinds eind 2020 deel uit van een maatschap met haar ouders Bianka en Robert en haar jongere zus Emma. Gezamenlijk runnen zij een melkveebedrijf met 80 koeien op 65 hectare grond in Polder Zeevang, een aangewezen Natura 2000-gebied Zeevang in Laag-Holland (NH). Gezien deze hoeveelheid grond zijn Amber en haar familie druk bezig om de extensivering van hun bedrijf nog meer vorm kunnen geven, gekoppeld aan een gezond verdienmodel.

Onlangs behaalde ze haar master Bestuur en Beleid, gericht op de landbouwsector, aan de Universiteit Utrecht. Haar bachelor agrarische economie en beleid had ze daarvoor in Wageningen gedaan. Ze is ook voorzitter bij het Hollands Agrarisch Jongeren Kontakt en adviseur duurzame landbouw bij Schuttelaar & Partners. Amber Laan is te volgen op Twitter: @Amberlaan7.