Van der Wal: 'Piekbelaster hoeft niet per se met dwang in aanraking te komen'

De inzet van verplichtend instrumentarium vindt de minister een nieuwe fase. Eerst wordt de balans opgemaakt: wat is de status van de natuur, waar staat het kabinet en hoeveel stikstof is er gereduceerd met de piekbelastersaanpak. „Dat is per gebied afhankelijk en dan pas gaan we per gebied inzoomen om te kijken of verplichtend instrumentarium nodig is", aldus Van der Wal.

De minister voor Natuur en Stikstof wil op verzoek van Caroline van der Plas (BoerBurgerBeweging) niet reageren op het voorstel van D66 om vanaf november al vergunningen in te trekken van piekbelasters. „We hebben een mondige coalitie en er zijn vaker uitspraken, ook in kranten. Ik heb zelden de behoefte om die te recenseren. Dat doe ik ook niet."

Wel benadrukt ze tijdens haar beantwoording vooral het belang van vrijwilligheid: „Snelheid is nodig, precies zoals Johan Remkes adviseert, om die deuk nu echt in die depositie te krijgen. Ik zou het eigenlijk als volgt willen noemen: vrijwillig is niet vrijblijvend."

Regelingen

Een piekbelaster moet tussen april en het einde van het jaar beslissen of hij gaat verduurzamen, verplaatsen, innovatie of managementsmaatregelen gaat toepassen of wil stoppen.

Voor de laatste optie gaat het ministerie op korte termijn een financiële regeling naar Brussel sturen voor goedkeuring: de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties-plus (Lbv+). Deze wordt opengesteld voor drieduizend piekbelasters die in april via een website aan de hand van bedrijfsgegevens kunnen zien of ze onder deze categorie vallen en voor welke regelingen ze in aanmerking komen, zoals de Lbv+ of andere regelingen voor innovatie of bedrijfsverplaatsing.

120 procent

De Lbv+ voor piekbelasters is een ruimhartige regeling en gaat eenmalig open. Bedrijven die hieraan mee willen doen krijgen 120 procent van de waarde voor hun productierechten. Dit is een vast bedrag dat dus niet afhankelijk is van de ligging of locatie van een bedrijf. Ook is een vast bedrag per vierkante meter toegevoegd voor het slopen van de stallen.

Hoewel de minister bij piekbelasters steeds praat over zowel agrarische als industriële bedrijven, wordt de Lbv-plus niet voor industriële ammoniakbedrijven opengesteld omdat voor deze sector een aparte aanpak geldt, zegt ze als antwoord op een vraag van Roelof Bisschop (SGP). „De aanpak van de industriële sector is anders, omdat je daar direct kijkt naar het aanscherpen van vergunningen."

Voor boeren die geen piekbelaster zijn, maar wel willen stoppen, gaat tegelijkertijd de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties (Lbv) mee naar Brussel voor goedkeuring. Deze is vastgesteld op honderd procent van de bedrijfswaarde. De minister verwacht dat 10.000 boeren hier gebruik van zullen maken.

Vliegwiel draaien

Met beide regelingen wil de minister de vrijwillige deelname vergroten. 2023 moet dan ook het jaar zijn dat het vliegwiel gaat draaien, zegt Van der Wal. „Daarvoor is snelheid nodig. Snelheid creëer je juist op dat vrijwillige spoor. Als wij via de Landelijke beëindigingsregeling veehouderij, met of zonder plus, in staat zijn om met elkaar een grote stap te zetten, met alle hulp, de menselijke maat en maatwerk, dan slaan we echt een deuk in die depositie."

Tegelijkertijd wil ze wel de zogenoemde 'stok achter de deur houden'. Nog dit jaar bereidt het kabinet het verplichtende instrumentarium voor. „Want die heb je nodig, daar moet je ook eerlijk en open over zijn, juist om die bereidheid tot vrijwillige deelname te vergroten."

Verkiezingen

Maar er komen op 15 maart ook verkiezingen aan. Wat als provinciebestuurders dan zeggen dat ze niet mee willen werken aan onteigenen?, vraagt Derk Jan Eppink (JA21). Met het voorkomen van onteigeningen heeft Van der Wal de provincies aan haar zijde. „We zetten maximaal in op het vrijwillige spoor. Dat is namelijk ook wat de provincies willen. Uiteindelijk heeft iedere provincie belang bij de piekbelastersaanpak."

Waarom hebben alle provincies daar belang bij?, vraagt Van der Wal zich hardop af. „Omdat het juist de provincies zijn die woningen willen bouwen, die ook hun bijdrage willen leveren aan de energietransitie, en die ook vergunningen willen verlenen. Om die ambities juist in de regio, op het platteland en in de provincies te kunnen realiseren, heb je vergunningsruimte nodig. Daarvoor moet je een deuk slaan in de stikstofdepositie."

Dwang

Tegelijkertijd is het niet zo dat een piekbelaster die geen gebruik wil maken van de Lbv+ of andere regelingen, per se in aanmerking komt voor dwangmaatregelen. „Het zou ook zo kunnen zijn dat het resultaat daarvan is dat je verder gaat in het Nationaal Programma Landelijk Gebied, waarbij wij een andere stok achter de deur hebben dan verplichtend instrumentarium, namelijk normeren en beprijzen."