Stikstofdebat: D66 wil in november 2023 al dwang inzetten bij piekbelasters

Tweede Kamerlid Tjeerd de Groot (D66) maakte donderdagochtend via een interview in Trouw bekend dat hij in november 2023 al wil starten met dwangmaatregelen bij piekbelasters, zoals het intrekken van vergunningen. Daarmee wil de politicus meer vaart maken dan de regering. Deze wil in april 2023 met de vrijwillige piekbelastersaanpak starten en vervolgens in november 2023 kijken of er voldoende animo is. Als dit niet het geval is, dan wil het kabinet eventueel in 2024 overgegaan op het zogenoemde 'verplichte instrumentarium'.

De Groot wil dus al dat het kabinet al eerder gaat ingrijpen. „Om onze kwetsbare natuur te redden, moeten we zoveel mogelijk boeren aanmoedigen om vrijwillige maatregelen te treffen. Dit betekent dat je nu moet aankondigen dat je in november gaat starten met verplichtend instrumentarium als laatste redmiddel."

'Onbehoorlijk bestuur'

Daarna was het alle ballen op De Groot, Hij moest in een uur lang zijn versnellingsvoorstel verdedigen tegenover Kamerleden. Net als in het landbouwbegrotingsdebat van december clasht D66 met de coalitiepartijen CDA en VVD, die in tegenstelling tot D66 juist eerst maximaal willen inzetten op vrijwillige maatregelen. „Op het moment dat een overheid regelingen nog niet open heeft gesteld, nu al het zwaard van Damocles boven de markt laten hangen, dat vind ik onbehoorlijk bestuur", stelt Thom van Campen (VVD).

Zoveel mogelijk resultaat behalen

Hij wil weten wat de verwachtingen Van de Groot zijn met de uitspraken over het intrekken van vergunningen. De Groot: „Het doel van de stok achter de deur is om dit jaar zoveel mogelijk resultaat te behalen. Precies om de redenen die de VVD ook aangeeft: natuurherstel, de economie en woningbouw op gang brengen en de PAS-melders legaliseren. Daarvoor is het nodig om die grote hap van honderd mol er dit jaar uit te halen. Als we dat niet doen dan is dat een probleem voor de kwaliteit van veertien natuurgebieden die dreigt achteruit te gaan."

Dat is volgens De Groot ook wat de wet zegt. Hij legt de balt terug bij Van Campen. „Daarnaast zal u er ook veel aan gelegen zijn om de boeren die te willen stoppen, mee te krijgen in het vrijwillige instrumentarium. En dan kun je beter duidelijk zijn wat er aan het einde gebeurt. Zo ben je volledig open en transparant."

Twee maten

Pieter Grinwis (ChristenUnie) wil weten of de uitspraken van dwang ook gelden voor de industriële piekbelasters. „U zegt dat we de agrarische piekbelasters gaan houden aan 85 procent stikstofreductie. Geldt dat ook voor de industriële piekbelastersaanpak? Anders wordt er gemeten met twee maten en is het niet gelijke monniken gelijke kappen."

De Groot is van mening dat ongelijke gevallen ook ongelijk moet bevallen omdat de verspreiding van stikstof door de industrie anders is. Voor de industrie geldt een bredere aanpak dan de agrarische sector. „Uiteindelijk moet het wel tot hetzelfde doel leiden: het stoppen van depositie vanaf de piekbelaster.

Op de vervolgvraag van Grinwis of er sprake is van rechtvaardig beleid, geeft De Groot aan dat hij vindt de stikstofaanpak rechtvaardig is omdat de meeste ammoniak uit de veehouderij komt en het kabinet ook kijkt naar de industrie, het verkeer en de huishoudens. De huidige kabinetsaanpak is dus rechtvaardig.

Juridisch genoeg onderbouwd

Pieter Omtzigt gaat vooral in op het juridische aspect. Hij vindt dat De Groot zichzelf juridisch klem zet op twee punten. Omtzigt: „D66 acteert niet op basis van de wet zoals hij is (2035, red.), maar zoals ze willen dat hij is: 2030. D66 denken dat deze wetswijziging aangenomen wordt, maar er is geen enkele zekerheid op een meerderheid in de Eerste Kamer."

Het tweede aspect zit hem volgens Omtzigt in Aerius. „Denkt u dat Aerius een goede basis geeft voor onteigening van boeren?" Vervolgens verwijst het onafhankelijke Kamerlid naar de schommelingen die kunnen ontstaan door een update. „Het kan tien mol de ene kant opvliegt, en na de update van het model kan het zo zijn dat de boer niet meer onteigend hoeft worden. Dat is juridisch volstrekt onhoudbaar. D66 weet dat. Denkt u dat de rechter iets gaat toestaan wat nog niet in de wet staat en iets gaat toetsen op basis van een model dat steeds verandert."

Aanvullende waarnemingen

De Groot: „De minister heeft veel overleg met provincies. In dat overleg is een verdeling van stikstofreductie tot stand gekomen. De provincies maken plannen. Ondertussen maken wij de wet en de basis. Er wordt parallel gewerkt en dat is goed want de natuur kan niet wachten. De minister maakt de plannen in overeenstemming met de provincies zoals we dat in Nederland doen. Ik denk niet dat Aerius voldoende is. Als het gaat over het intrekken van vergunningen zal er aangetoond moeten worden dat de uitstoot van die locatie op dat natuurgebied leidt tot achteruitgang. Dat zul je dus ook moeten doen door ter plekke te kijken en waarnemingen te doen, aanvullend op Aerius."

Verkiezingsdebat

Verder leek het wel een verkiezingsdebat. In het Kieskompas geven provinciale VVD-fracties aan dat de provincie zich tegen het landelijke stikstofbeleid moet verzetten. Alexander Kops (PVV) wil weten wie de werkelijke VVD is: „De heer Van Campen en mevrouw Van der Wal, ook van de VVD, willen de boel uitkopen en dreigen zelfs met onteigenen. Is dat de VVD? Of is die VVD van het Kieskompas de VVD? Of, en dat kan natuurlijk ook, is dat allemaal verkiezingsretoriek? Wat is het nu?"

Na meerdere vragen reageert Van Campen: „Ik vind dat je op dit moment niet ondernemers kunt houden aan allerlei uitdagingen en regelingen op het moment dat die regelingen nog niet eens zijn opengesteld. Ik begrijp dan ook heel goed dat die VVD'ers in al die provincies tegen het kabinet zeggen: kom nou met die concrete voorstellen voordat wij ja zeggen. Ik roep het kabinet ertoe op dat die concrete voorstellen er komen. Maar ik ben ervan overtuigd dat er uiteindelijk constructief door al die twaalf VVD-fracties in het land wordt gekeken naar de grote opgave waarvoor we staan, namelijk het oplossen van dit probleem."

Het debat is nog steeds bezig en zal naar verwachting tot donderdagavond laat duren. De redactie van Agrio Uitgeverij volgt dit op de voet.