Combinatie van factoren zorgde voor afschuiven van dijk bij Reeuwijk

Op 26 juli 2021 schoof onverwacht een dijk af in de Middelburg en Tempelpolder bij Reeuwijk. Door die dijkafschuiving is het water uit de sloot de polder ingestroomd. Onderzoek, uitgevoerd door Deltares, geeft aan dat er niet één aanwijsbare oorzaak is, maar dat het om een combinatie van factoren gaat.

Combinatie van factoren

In het onderzoek, dat in opdracht van het hoogheemraadschap van Rijnland is uitgevoerd, staat dat er meerdere mogelijke oorzaken gevonden zijn die aan de afschuiving hebben bijgedragen. De dijk in de Middelburg en Tempelpolder is een typische polderkade. ‘Allereerst heeft de ongunstige bodemopbouw een grote rol gespeeld bij de afschuiving’, aldus het rapport van Deltrares. ‘De ondergrond bestaat uit een dik veenpakket met daaronder een specifieke slappe kleilaag. Hierdoor is de dijk gaan zakken. Om de verlaging te compenseren werd de dijk in 1994 versterkt door een kleiophoging. Dit heeft de stabiliteit van de dijk verminderd en de verzakking versneld. Als gevolg van de inzakking is er door de waterdruk in de loop der jaren scheurvorming in de bodem van de sloot ontstaan. Hierdoor raakte de dijk nog instabieler, waardoor deze uiteindelijk is afgeschoven.’

Geen rivierkreeften

Naast scheurvorming hebben gas in het veen en droogte over meerdere jaren mogelijk bijgedragen aan het afschuiven van de kade, zo melden de onderzoekers. Verder wordt als een van de mogelijke oorzaken dierlijke graverij uitgesloten. Vorig jaar september werd bij de voorlopige eerste uitkomsten van het onderzoek al aangegeven dat de rivierkreeften niet de oorzaak konden zijn, omdat de afschuiving daarvoor veel te diep was.

Extremer weer

Hoogheemraad Bas Knapp: ‘Nu we weten welke combinatie van oorzaken geleid heeft tot de dijkafschuiving, is het voor Rijnland van belang om meer inzicht te krijgen in de oorzaken van de stabiliteit van een dijk op de lange termijn. Op die manier kunnen we beter inschatten hoe snel dit soort processen plaatsvinden om dit in de toekomst te voorkomen. We kijken daarbij in het bijzonder naar hoe extremere weersomstandigheden als gevolg van klimaatverandering de deformatie van onze keringen beïnvloeden.’

Uitgebreid onderzoek

Het onderzoek van Deltares bestond uit veldonderzoek op de locatie van de dijkafschuiving, gecombineerd met een bureaustudie naar de dijk in de Middelburg en Tempelpolder bij Reeuwijk. In het veldonderzoek ging het om boringen in de grond en het graven van een diepe sleuf om te achterhalen waar de afschuiving is ontstaan. Ook is er laboratoriumonderzoek naar grondmonsters uitgevoerd, om duidelijkheid te krijgen over hoe de bodem is opgebouwd en hoe sterk de grond is.

Dijkherstel

Nu de oorzaken bekend zijn en het onderzoek is afgerond gaat Rijnland aan de slag met het dijkherstel in de Middelburg en Tempelpolder. ‘We nemen de inzichten uit het onderzoek mee in de volgende toetsronde van de waterkeringen en het prioriteren van de werkzaamheden. De afgeschoven dijk wordt hersteld en Rijnland zorgt ervoor dat de dijk weer stabiel is en vervolgens over de hele lengte weer op hoogte wordt gebracht.’