LTO: Brussel gaat volledig voorbij aan democratisch proces lidstaten

Er ontstaat opnieuw onduidelijkheid voor boeren, aldus een verbolgen LTO nadat vrijdag bekend werd wat de jongste Europese eisen op het gebied derogatie en mineralenbeleid voor boeren zijn. Minister Adema maakte toen bekend dat de bufferstroken uit het 7e Actieprogramma Nitraatrichtlijn (APN) per 1 maart dit jaar ingaan. Daarnaast gaat per 1 oktober 2023 ook de vanggewasregel in met als verplichting vanggewassen op zand en löss te zaaien.

Meer voortvarendheid

'Beide maatregelen waren in eerste instantie voor 2023 uitgesteld', meldt LTO in een toelichting. 'De Europese Commissie heeft naar aanleiding van de Kamerbrief van 2 december vorig jaar extra voortvarendheid bij de Nederlandse overheid geëist inzake de invoering van deze twee maatregelen, concludeert LTO. Daarnaast heeft Europa aangedrongen op versnelling en verbreding van de aanwijzing van de met nutriënten verontreinigde gebieden, waar een scherper beleid moet gelden. LTO zet op een rijtje wat de maatregelen betekenen op een viertal gebieden.

Bufferstroken

De generiek verplichte bufferstroken uit de derogatiebeschikking worden per 1 maart 2023 ingevoerd, dit in tegenstelling tot de Kamerbrief van december. ‘Consequentie is dat op deze bufferstroken niet meer bemest mag worden, maar er mag nog wel een (hoofd-)gewas worden geteeld’, aldus LTO. ‘Pleister op de wonde is dus, dat er in tegenstelling tot eerdere berichtgeving, geen gewassen ondergeploegd hoeven te worden.'

Harmonisatie

Vanuit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) lagen er overigens ook al eisen rondom bufferstroken per 2023. Het streven van de overheid is om per 1 januari 2024 een harmonisatieslag te hebben gemaakt tussen de eisen van het GLB, de huidige nationale regelgeving over teeltvrije zones gelijk en eisen voor de bufferstroken vanuit het 7^e APN.’ LTO constateert dat zowel boeren en tuinders als handhavers en uitvoerders in een situatie zijn terechtgekomen waarbij het beleid simpelweg niet meer uit te leggen is.

Vanggewassen

De maatregel uit het 7^e APN om vanggewassen op zand- en lössgrond te verplichten per 1 oktober wordt niet uitgesteld. ‘In december 2022 werd nog anders gemeld, maar deze maatregel zal nu ingaan voorafgaand aan de inzaaidatum van 1 oktober 2023. Wanneer een vanggewas later dan 1 oktober wordt ingezaaid zal er gekort worden op de stikstofgebruiksnorm. Het idee is nog steeds om winterteelten hiervan uit te zonderen, omdat voor sommige teelten het toepassen van een vanggewas onmogelijk is.’

Oneigenlijke stapeling

LTO is hoogst verontwaardigd over deze gang van zaken. Naast de oneigenlijke stapeling van beleid - bijvoorbeeld met de ‘nutriënten verontreinigde gebieden’ - komt hierbij ook dat de Europese Commissie blijkbaar geen enkel idee heeft van de landbouwpraktijk. Boeren maken immers op voorhand keuzes over bouwplannen, bestellen zaaizaad en pootgoed en maken afspraken met ketenpartijen. Deze afspraken komen nu in het gedrang. Een betrouwbare overheid, ook op Europees niveau, vraagt ook kennis van de bedrijfsvoering. Die is nu ver te zoeken.’

Afgedwongen

Een voorwaarde in de derogatiebeschikking is de aanwijzing van met nutriënten verontreinigde gebieden. Eind 2022 waren hiertoe reeds aangewezen het Zuidelijk en Centrale zandgebied en het lössgebied. Voor 2023 worden nu, afgedwongen door Europa, aanvullend gebieden aangewezen door te kijken naar in welke waterschappen gemiddeld de meerderheid van de waterlichamen niet voldoet aan de waterkwaliteit.

Met nutriënten verontreinigd

‘Deze gebieden zijn blijkbaar de waterschappen Noord-Hollands Noorderkwartier, Delfland en Brabantse Delta. Per januari 2024 zal de definitieve aanwijzing van de met nutriënten verontreinigde gebieden plaatsvinden. Voor de ondernemers in de gebieden die in 2022 zijn aangewezen en de nieuw aangewezen gebieden gaat in 2023 het lagere derogatieregime gelden, aangevuld met maatregelen voor vanggewasverplichting na maïsteelt en voorwaarden voor scheuren van grasland. Deze ondernemers komen wel in aanmerking voor een hogere vergoeding van de aangekondigde Subsidie behoud grasland, voorheen aangeduid als transitietegemoetkomingsregeling.’

Groene meststoffen noodzakelijk

‘Ondanks de energiecrisis, hoge kunstmestprijzen en noodzaak tot groene meststoffen vond Europa het blijkbaar ook nog nodig de pilots mineralenconcentraat ter discussie te stellen’, meldt LTO tot slot. ‘LNV geeft in de Kamerbrief aan dit te zullen tackelen. Wat LTO betreft zal er echt een omslag in denken moeten gaan plaatsvinden. Groene meststoffen zijn noodzakelijk voor zowel de klimaat als de energietransitie alsook vanwege geopolitieke overwegingen rond verminderde afhankelijkheid vanuit Europa van landen elders.’