Reacties op stikstofbrief: 'Uitgang uit stikstofmoeras nog niet gevonden'

Van der Wal stelt in de brief dat het onteigenen van veehouderijen bij stikstofgevoelige natuur niet langer taboe is wanneer vrijwilligheid te weinig oplevert en dat ze de aanpak van stikstof wil versnellen en intensiveren. Eerder lekte al uit dat ze vroege beslissers wil belonen met extra geld voor de verkoop van het boerenbedrijf.

LTO: 'Onvoldoende zicht op resultaat'

LTO Nederland denkt dat het plan van de VVD-minsiter nog niet het einde betekent van de stikstofcrisis in Nederland, waardoor onder meer boerenbedrijven op slot zitten. 'LTO constateert dat belangrijke stappen worden gezet, maar dat op fundamenteel niveau is de uitgang uit het stikstofmoeras nog niet is gevonden', schrijft de belangenbehartiger in een persbericht.

LTO ziet in de plannen geen oplossing voor PAS-melders en er is ook ook te weinig aandacht voor innovatie. „Boeren willen innoveren, verduurzamen, ondernemen. Maar we horen vooral over ‘stoppen’ als oplossing", zegt LTO-voorzitter Sjaak van der Tak. „Het is goed dat vrijwillige stoppers die snel beslissen een goed aanbod krijgen, maar er moeten dringend meer stappen worden genomen om boeren toekomstperspectief te bieden. Helaas biedt de hoofdlijnenbrief van 1 april nog onvoldoende zicht op resultaat. We zijn in goed overleg met de verantwoordelijke bewindspersonen, maar het is echt zaak dat de boel nu loskomt."

Dat boeren die snel willen stoppen nabij Natura 2000-gebieden een goed aanbod krijgen, kan op goedkeuring van LTO rekenen. Daarvoor maakt het Kabinet ruim 7 miljard vrij. Toch is de organisatie vooral kritisch op Van der Wal. „Na drie jaar stikstofcrisis zijn we nog diep in het juridische moeras. Duizenden boeren zitten in onzekerheid over de toekomst. Ze hebben geen vergunning, ook al hebben ze altijd volgens de regels en te goeder trouw gehandeld. Ze kunnen niet investeren, omdat onduidelijk is of en hoe de voedselproductie in bepaalde gebieden langjarig de ruimte krijgt.”

Agractie: 'Minister draait duimschroeven aan, krimp hoofddoel'

Agractie ziet in de brief een kentering in het stikstofbeleid, die nadelig uitpakt voor boeren. 'Opkoop wordt hoofddoel, indien nodig onteigening!', kopt Agractie in een persbericht. 'In de afgelopen dagen ging het er al over in de media, en vandaag verscheen de Kamerbrief die de hoofdlijnen aangeeft van de stikstofaanpak van dit Kabinet en de minister van Natuur en Stikstof. Waar met het verschijnen van het formatieakkoord werd gesproken over ‘perspectief voor boeren’ en ‘keukentafelgesprekken’, gaat de koers met een enorme stapeling van opgaves duidelijk richting dwang.'

De actiegroep ziet een tendens waarbij boeren in het verdomhoekje zitten. 'In Kamerdebatten en in de media worden de duimschroeven aangedraaid richting boeren en provincies; We houden jullie een grote zak geld voor en ik zou maar rap toehappen en kappen met je bedrijf! Perspectief uiterst onduidelijk en vaag. Wij betreuren dit zeer! Tal van keren deden wij en andere landbouwpartijen praktische suggesties om deze impasse op te lossen. Immers, over heel Nederland is de komende 10 jaar sprake van 30 procent ‘natuurlijke stoppers’, en in de gebieden waar de opgaven het grootst zijn tot wel 50 procent. Benut die kansen!'

Ook de ruime mogelijkheden van reductie door innovatie en vrijwillige verplaatsing lijken uit beeld te raken, merkt Agractie. 'Krimp lijkt het hoofddoel geworden, en dat is zeer pijnlijk en onnodig! Wij roepen de minister op om het toekomstperspectief en het verdienvermogen van de (jonge) boer als uitgangspunt te nemen. Binnen de kaders van haalbare normen. Zodat het frustrerende uitrookbeleid van de afgelopen jaren niet wordt voortgezet! Graag spreken we opnieuw met u verder over hoe de boer een startpositie in de keten krijgt, waarbij hij regie heeft over zijn prijs én de almaar stijgende kostprijzen kan doorberekenen! De basis van deze denklijn ligt in onze visie die we binnenkort verder zullen specificeren naar aanleiding van de actuele ontwikkelingen.'

Ook het ontbreken van een duidelijk plan voor knelgevallen zit Agractie niet lekker. 'Wij roepen u ook op om de beloften aan de door wanbeleid in problemen gekomen PAS-melders en interimmers na te komen. Neem onorthodoxe maatregelen om handhaving te voorkomen! Bijvoorbeeld door alle PAS-melders door middel van een ADC-toets en -besluit te legaliseren.'

Tweede Kamer

Ook vanuit de Tweede Kamer zijn er wisselende reacties op de brief. Zo sprak Caroline van der Plas (BBB) eerder deze week al over een 'oprotpremie' voor boeren. 'Het is verschrikkelijk. Ik kan er zo boos over worden hoe er hier met boeren wordt omgegaan..', zei Van der Plas bij Radio Veronica. 'Het zijn wel onze voedselmakers!'

Laura Bromet (GroenLinks) zegt dat haar partij al langgeleden gewaarschuwd voor de vergunningen die uit werden gegeven voor bedrijven nabij natuurgebieden. 'Knarsetandend heeft GroenLinks jarenlang toegekeken hoe boeren milieuruimte gegeven werd die er niet was rond Natura2000. Ik heb echt te doen met de boeren die vandaag horen dat ze op de nominatie staan hun bedrijf te moeten opgeven', schrijft ze op Twitter.

Tjeerd de Groot (D66) is blij 'dat het Kabinet eindelijk de natuurcrisis gaat aanpakken door de veestapel te verkleinen'. 'Boeren die blijven kunnen met minder vee meer verdienen door om te schakelen naar kringlooplandbouw', schrijft De Groot op zijn Twitteraccount.

Thom van Campen, landbouwwoordvoerder namens de VVD, staat volledig achter het plan van zijn VVD-collega. 'We gaan onderzoeken en meten per gebied hoe we de natuur in een goede staat kunnen brengen, we vragen van verkeer, industrie en de bouw dat zij hun stikstofuitstoot drastisch gaan verminderen, verder gaan we in gesprek met boeren. Niet om de veestapel te halveren, maar om te kijken wat er per gebied nodig is hun bedrijven in balans te brengen met de natuur.'

Andere landbouwwoordvoerders hadden op moment van schrijven nog niet gereageerd.

Andere reacties: 'Na vleestaks nu boerentaks'

Melkveehouder Geertjan Kloosterboer uit Oxe (OV) vraagt zich op Twitter hardop af of zijn zonen nog boer kunnen worden. 'Naast de vleestaks (de vleestaks is overigens nog niet ingevoerd, red) is er nu ook een boerentaks. Latente (toekomstbestendige) ruimtes worden afgesnoept, innovatie in voer/mest spoor wordt niet serieus genomen en het addendum zorgt voor verder mineur. Mijn zorg is groot, zullen mijn jongens nog kans krijgen om te boer worden?'

De minister zelf: 'Werk aan de winkel'

De minister zelf (Christianne van der Wal) zit vrijdag 1 april bij Op1 om over haar stikstofplannen te praten. In het persbericht van de Rijksoverheid zegt ze: „Een schoon, leefbaar land met ruimte voor ondernemers. Dat is voor mij de finishlijn van de stikstofaanpak. Daarvoor is werk aan de winkel, want de natuur is verzwakt en als gevolg daarvan is nu te weinig ruimte beschikbaar voor nieuwe woningen of voor bedrijven en boeren die een onderneming willen starten of uitbreiden. Om de stikstofproblematiek het hoofd te bieden gaan we de stikstofuitstoot versneld fors verminderen – vrijwillig waar het kan, verplicht waar dat niet lukt. Zodat de natuur herstelt en perspectief voor ondernemers ontstaat."