Landbouwbegroting geeft vergezichten zonder geld

Een landbouwsector die niet steeds verder vastloopt in een kluwen van regelgeving, maar waarin ondernemers aan de hand van lange termijndoelen vrijheid van ondernemen krijgen. En die opereert in een samenleving die steeds natuurinclusiever wordt, waar natuur niet enkel op het platteland, maar ook in de stedelijke omgeving wordt versterkt, en waar de welvaart in het landelijk gebied wordt vergroot. De begroting van het Ministerie van LNV schetst brede vergezichten, maar zet vervolgens maar weinig middelen in om die te bereiken.

Dit ligt aan de demissionaire status van het huidige kabinet. Daardoor heeft de regering weinig ruimte om nieuwe initiatieven te ontplooien en ook nauwelijks budget om uit te geven na volgend jaar. Het Ministerie van LNV kan daardoor wel beleidsprioriteiten stellen (het versterken van natuur en biodiversiteit, het bieden van een duurzaam perspectief voor de Nederlandse landbouw en het brengen van brede welvaart in het landelijk gebied - of, zoals het ministerie het formuleert: „LNV zet in op een duurzame productie binnen de grenzen van de milieugebruiksruimte en in evenwicht met de natuur"), maar heeft weinig ruimte om die richting op te bewegen. Dit jaar en het volgend jaar kan het ministerie nog ruimt 4 miljard euro inzetten (2,3 miljard euro voor 2021, 1,8 miljard voor 2022), maar daarna neemt dat snel af. Voor 2023 is nog 1,5 miljard euro begroot, voor 2026 is dat nog 1,3 miljard.

Stikstofcrisis

Een behoorlijk deel van de budgetten voor dit jaar en het volgende zijn daarbij niet bestemd voor het bereiken van deze langetermijndoelstellingen, maar voor het oplossen van de dringende problemen waar Nederland nu tegenaanloopt - en dan vooral de stikstofproblematiek. Onder het kopje 'duurzame veehouderij is dit jaar ruim 380 miljoen euro gereserveerd voor stikstofmaatregelen - voor verduurzaming van stallen, de saneringsregeling varkenshouderij en de opkoop van veehouderijen. Voor volgend jaar is dat bedrag nog 335 miljoen euro, maar in 2023 zakt dat bedrag naar nog maar 20 miljoen.

Voor mestbeleid is in 2022 en 2023 107 miljoen euro uitgetrokken, voor twee regelingen (waterbassins mest en kunstmestvervanging/mestverwerking), die ook tot doel hebben om de stikstofuitstoot en de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.

Een andere belangrijke post is die voor de stimulering van natuur en biodiversiteit. Voor de komende jaren - ook voor na 2022 - trekt het ministerie daar per jaar tussen de 260 en 350 miljoen euro uit. Een groot deel daarvan is bestemd voor het versterken van Natura 2000-gebieden, onder andere door het versneld uitvoeren van herstelmaatregelen, het realiseren van een Natuur Netwerk Nederland en het verbeteren van de waterhuishouding in deze gebieden. Het idee hierachter is om voor deze gebieden een goede staat van instandhouding te bereiken, ook als de stikstofdepositie nog boven de KDW zit.

Regiodeals

Voor het succesvolle programma Regiodeals - waarin landbouw- en natuurprojecten die gemeentelijke of provinciale grenzen overstijgen, gefinancierd kunnen worden door het Rijk - is na 2022 geen budget meer uitgetrokken. Of de regiodeals na dat jaar worden voortgezet zal afhangen van een volgend kabinet.

Tekst: Wim van Gruisen

Zoon van een Zuid-Limburgse pluimveehouder met eigen slachterij, geschoold als econoom. Sinds 2011 in dienst van Agrio, waar hij artikelen schrijft voor de regio- en vakbladen en de Agrio-websites. Zijn focus lag aanvankelijk op landbouweconomie, tegenwoordig vooral op de Haagse en Brusselse politiek.

Beeld: NOS