Ontbreken landbouw in formatiestuk toont verschillen in visies VVD en D66

Toen informateur Mariette Hamer er begin deze zomer niet in slaagde om een kabinet te formeren, liet ze de VVD en D66 samen een concept-regeerakkoord schrijven (al mocht dat officieel niet zo heten) waar andere partijen bij konden aanhaken. Op die manier wilde ze proberen om over de blokkades die partijen voor elkaar opwierpen, heen te stappen en het weer over de inhoud te laten gaan. Nadat duidelijk werd dat die poging was mislukt, leverde zij haar opdracht deze week in. Bij haar eindrapport maakte ze ook het VVD-D66-document openbaar.

Onvolledig

„Dit document is niet volledig“, waarschuwt de eerste paragraaf al. „Niet alle onderwerpen komen aan bod, of zijn uitputtend uitgewerkt.“ Het is een document op hoofdlijnen, en beslaat slechts dertien pagina’s.

Verder blijkt uit het verslag van Hamer dat de voornemens die in het document genoemd worden, niet in beton gegoten zijn. Tijdens de formatie kan een en ander nog wijzigen.

Toch valt het ontbreken van voornemens op het gebied van landbouw en van stikstof op. Het woord ‘stikstofcrisis’ valt slechts één keer, in een opsomming van problemen. Tot corona uitbrak, was deze crisis het grootste probleem van het kabinet geworden, en ondanks de stikstofwet is die nog niet opgelost. Ook een paragraaf over landbouw ontbreekt, terwijl vooral D66 daar grote ingrepen wil plegen - halvering van de veestapel, u weet het nog wel.

Geen overeenstemming

Dat over deze toch belangrijke zaken met geen woord wordt gerept, lijkt erop te duiden dat de twee partijen hierover nog geen overeenstemming hebben kunnen bereiken. Of in ieder geval geen woorden hebben kunnen vinden waarmee mogelijke coalitiepartners in zouden kunnen stemmen - het document was immers bedoeld om een meerderheid voor een toekomstige coalitie te vinden.

En dat wijst er weer op dat landbouw bij het opstellen van een regeerakkoord wel eens een heet hangijzer zou kunnen worden, waarbij het moeilijk wordt om de neuzen dezelfde kant op te krijgen. En dus zal een volgende regering hier waarschijnlijk geen radicale stappen over afspreken.

Economie, openbare ruimte en gezondheid

Tegelijk staan er wel een heel aantal zaken in die de landbouw wel raken. Een opsomming:

• D66 en VVD hebben de ambitie om de Nederlandse economie innovatief en duurzaam te maken, met een gelijk speelveld en zoveel mogelijk maatregelen op gelijk niveau in Europees verband. Bedrijven worden beschermt tegen oneerlijke concurrentie van buiten Europa. Maar tegelijk willen de partijen CETA, het handelsakkoord tussen de EU en Canada, doorzetten en het sluiten van andere handelsakkoorden stimuleren.
• De partijen willen de regie over de openbare ruimte weer bij de overheid leggen, waarbij het Rijk nationale doelen stelt voor wat betreft zaken als klimaatadaptatie, de energietransitie, de stikstofcrisis (daar is die dan toch) en het woningtekort. Er worden in ieder geval 14 nieuwe grootschalige woningbouwgebieden aangelegd.
• Er wordt aandacht gevraagd voor de zorg, en voor meer gezondheid. De overheid wil een actieve rol nemen bij het bevorderen van een gezonde levensstijl. Hoewel het niet genoemd wordt, zal voedsel daar ook onder vallen, wat de vraag naar landbouwproducten zal beïnvloeden.