TenneT reageert op bezwaren grondeigenaren Muiderberg
TenneT is als netbeheerder belast met diverse wettelijke taken. Een daarvan is het bouwen en onderhouden van hoogspanningsverbindingen (boven 110kV). Als TenneT een nieuwe verbinding bouwt of onderhoud pleegt aan een bestaande verbinding, gaat zij in gesprek met de grondeigenaar en/of grondgebruiker over het gebruik van de grond.
Onderstaande vragen hebben betrekking op een vergoeding die in de volksmond 'mastvergoeding' heet. De schade (onkostenvergoeding) die ontstaat als direct gevolg van de aanleg of instandhouding van hoogspanningsverbindingen komt voor vergoeding in aanmerking. Deze schade wordt uitgekeerd aan degene die schade leidt en op het moment dat deze schade zich voordoet. Door het plaatsen van de mast wordt agrarisch gebruik (deels) onmogelijk gemaakt, met inkomensschade tot gevolg. Deze inkomensschade wordt of jaarlijks gecompenseerd of is in het verleden in één keer afgekocht.
De grondeigenaren stellen dat TenneT met 50 jaar oude contracten werkt in Muiderberg en vinden de afspraken niet meer van deze tijd. Ze vinden dat TenneT hier maatschappelijke verantwoordelijkheid moet nemen.
'De verbinding Diemen – Lelystad is in de jaren zestig gebouwd. Toen zijn ook de overeenkomsten voor deze hoogspanningsverbinding afgesloten. Deze overeenkomsten verschillen echter op hoofdlijnen niet veel met de overeenkomsten die we vandaag de dag hanteren. Dat komt omdat TenneT haar overeenkomsten baseert op de wettelijke regeling van de Belemmeringenwet Privaatrecht. Hoewel deze wet al uit 1927 stamt, geldt – en voldoet- zij vandaag de dag nog steeds.'
De grondeigenaren stellen de situatie rond de masten in hun land de laatste decennia in de praktijk behoorlijk veranderd mede door de grotere werkbreedte van hun machines en denken daarom recht te hebben een hogere vergoeding per mast per jaar.
'De destijds overeengekomen onkostenvergoedingen zijn bedoeld als vergoeding van mogelijk financieel nadeel als gevolg van beperkingen die ontstaan door de aanwezigheid van de hoogspanningsverbinding. In een deel van de overeenkomsten die in het verleden zijn afgesloten ten behoeve van de aanleg en instandhouding van deze hoogspanningsverbinding is de afspraak gemaakt om alle schade als gevolg van aanleg en instandhouding, ook voor de toekomst, eenmalig af te kopen. Daar waar de onkostenvergoedingen eenmalig zijn afgekocht vonden de contractspartijen het bedrag dat daarbij is overeengekomen destijds kennelijk redelijk.'
'Doordat TenneT de transportcapaciteit van de bestaande verbinding vergroot en gelijktijdig groot onderhoud aan deze verbinding gaat plegen, kan het voorkomen dat bestaande mastfundaties versterkt moeten worden. Door het versterken van de mastfundaties wordt vaak ook de oppervlakte van de mastvoet iets groter, waardoor de belemmering toeneemt. De huidige jaarlijkse vergoeding (of de vergoeding die ooit als afkoop is betaald) ziet enkel op de bestaande situatie en zal voor de toenemende belemmering worden aangevuld op basis van de uitgangspunten die ook bij nieuwe verbindingen worden gehanteerd. Hierover gaan wij uiteraard in gesprek met de betrokken grondeigenaren en gebruikers.'
De grondeigenaren stellen dat de vergoedingen per mast per jaar verschillen per regio. Waarom is dit niet uniform geregeld in Nederland?
'Dat klopt. Het hoogspanningsnet zoals dat op dit moment in eigendom en/of beheer is bij TenneT is oorspronkelijk aangelegd door verschillende partijen (rechtsvoorgangers van TenneT) die hiervoor hun eigen afspraken en (onkosten)vergoedingenregime hadden. Daarnaast zijn ook de afspraken van TenneT zelf in de loop der jaren aangepast aan nieuwe inzichten en/of jurisprudentie. Uitgangspunten voor beheer en instandhouding van het hoogspanningsnet is gebaseerd op de afspraken die destijds voor de aanleg van de desbetreffende verbinding hierover zijn gemaakt. Afspraken over hoe we omgaan met schades zijn hier onderdeel van.'
De grondeigenaren stellen dat ze voor de tijd die ze kwijt zijn wanneer Tennet hun land voor langere tijd betreedt ze slechts 30 euro per uur vergoed krijgen, maar ook dat ze veel meer tijd kwijt zijn dan TenneT wil vergoeden.
'De tarieven voor 2021 zijn door Netbeheer Nederland, Vewin en LTO Noord overeengekomen (voor manuren is dit in 2021 € 35,-) Echter, TenneT hanteert het uitgangspunt van volledige schadeloosstelling bij de schadeafhandeling. Naast in voorkomende gevallen vergoeding van de daadwerkelijke schade (waaronder begrepen schades aan gewassen, maar ook de eventueel te maken manuren door de eigenaar en/of gebruiker om de schade feitelijk te herstellen), kunnen in bijzondere situaties ook eventueel noodzakelijke overige kosten zoals deskundigenkosten - in redelijkheid en na overleg met TenneT - voor vergoeding in aanmerking komen.'
Boeren mogen het landoppervlak dat ze tijdelijk kwijt zijn niet meetellen in hun jaarlijkse opgave.
'Dat klopt, als er werkzaamheden plaatsvinden zal bij de Gecombineerde Opgave op 15 mei code 3801 moeten worden aangegeven "Tijdelijk onbeteelde grond i.v.m. publieke werken", de grond telt wel mee voor de grondgebondenheid. Het verzilveren van de betalings- en vergroeningsrechten is daarom niet mogelijk.'
Het risico bestaat dat ze met nieuwe regelgeving bv mestrechten kwijt kunnen raken. Heeft TenneT hier ook een praktische of financiële oplossing voor?
'Dat door de werkzaamheden de mestrechten verloren gaan klopt niet. Vanwege de tijdelijk minder beschikbare grond van zijn bedrijf kan de boer mest niet op zijn eigen grond aanwenden en is er kans op beïnvloeding van de derogatie. Dat laatste kan de boer voorkomen door het bijhuren van grond of door inzaaien van gras waardoor hij geen mestplaatsing probleem krijgt. Moet hij wel mest afvoeren, waardoor hij kosten maakt, zal TenneT deze net als de niet te verzilveren betalings- en vergroeningsrechten vergoeden.'
De grondeigenaren vinden dat TenneT teveel vast houdt aan de juridische werkelijkheid en dat zij de maatschappelijke werkelijkheid vergeet. Ze vinden dat ze tegenwoordig meer lasten moeten dragen dan redelijk en billijk is door de steeds grotere vraag naar stroom.
'TenneT begrijpt dat grondeigenaren liever geen hoogspanningsverbinding in of op hun land hebben of krijgen. Wanneer grondeigenaren toch te maken hebben of krijgen met een hoogspanningsverbinding probeert TenneT daarover zo goed mogelijk afspraken te maken met grondeigenaren met als uitgangspunt volledige schadeloosstelling. Omdat TenneT maatschappelijk geld uitgeeft, moeten we daar zorgvuldig mee omgaan. Daarop worden we ook gecontroleerd door de ACM, onze toezichthouder, die onderzoekt of we ons geld doelmatig besteden. Dit betekent dat TenneT altijd zoekt naar een wettelijke basis om haar kosten te kunnen verantwoorden. Dat lijkt alsof we schermen met juridische werkelijkheden, maar door niet onverplicht te betalen, houden we de kosten voor de aanleg en het in stand houden van ons hoogspanningsnet, maar ook de energierekening van alle Nederlanders, zo laag mogelijk.'
Tekst: Co Schipper
Beeld: Susan Rexwinkel