Green Deal? Voorkom tekort van boer en bord!

Het is vijf jaar geleden dat ik als Europarlementslid met collega’s een mandaat gaf voor het ondertekenen van de Overeenkomst van Parijs. Ambitieuze klimaatdoelstellingen voor 2050, volgens de meerderheid van de wetenschappers noodzakelijk. In artikel 2 van dit wereldwijde klimaatakkoord legden we als Europese Unie met andere landen bindend vast dat het klimaatbeleid op geen enkele wijze de voedselproductie mag bedreigen. Afgelopen mei kwam vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans in het kader van de Green Deal met zijn ‘boer tot bord’- en biodiversiteitsstrategieën voor 2030.

Minder broeikasgasuitstoot, minder voedselverspilling en vooral minder antibioticagebruik steunen we allemaal, maar wat betekent een verplichte radicale vermindering van meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen, landbouwgrond en visgronden voor voedselzekerheid en -productie? Met mijn collega’s eis ik van Timmermans en eurocommissaris van landbouw Wojciechowski al maanden tevergeefs een wetenschappelijke effectbeoordeling en onderbouwing van hun doelstellingen. Aan Europarlementsleden wordt ondertussen elke inzage in kritische interne analyses van Brusselse topambtenaren geweigerd.

Landbouwproductie daalt

Experts van het Amerikaanse landbouwministerie USDA hebben daarentegen inmiddels wél een effectbeoordeling van Timmermans’ beleidsvoorstellen openbaar gemaakt. Daaruit blijkt dat door Timmermans’ plannen de EU-landbouwproductie tot 2030 met een schokkende 12 % zal dalen! Zijn strategieën schenden daarmee de klimaatovereenkomst van Parijs. De hongersnood onder de allerarmsten stijgt door de coronacrisis wereldwijd pijlsnel, terwijl de mondiale bevolking en middenklassen blijven doorgroeien. Volgens wereldlandbouworganisatie FAO en Koninklijke DSM neemt ondertussen tot 2050 de wereldvoedselvraag naar dierlijke eiwitten (zuivel, vlees en eieren) met minstens 50 % resp. wel 80 % toe, ook als westerse landen hun eigen consumptie zouden gaan minderen.

Nederlandse boeren zijn de duurzaamste voedselproducenten van Europa en de Europese boeren zijn op hun beurt samen weer de duurzaamste landbouwers ter wereld. Verdere verschuiving van deze voedselproductie naar het buitenland zal juist leiden tot méér wereldwijde klimaatemissies en aantasting van oernatuur. De Europese en mondiale voedselopdracht moet dus worden: meer of ten minste hetzelfde produceren, maar op een steeds duurzamere wijze. Dat ís mogelijk, maar die technologische transitie kost wel enorm veel geld. Wie gaat dat betalen? Zoete lieve gerritje? Europese en nationale overheden bieden boeren en tuinders geen verdienmodel, want EU-mededingingswetgeving blokkeert het terugverdienen van duurzaamheidsinspanningen voor klimaat of (nationaal onevenredig zwaar ingevulde) Natura 2000-doelstellingen. Kiezersgroepen in Nederland eisen mega-inspanningen voor rekening van boeren en tuinders, maar supermarktgiganten gaan er ondertussen vandoor met de enorme winstmarges op voedsel. Diezelfde kiezersgroepen blijken als consumenten in de winkel nauwelijks bereid extra voor voeding te betalen. Overheden trekken onvoldoende de portemonnee voor de gepredikte landbouw- en voedseltransitie. Er ontbreekt niet alleen een effectbeoordeling, maar ook een integrale beleidsaanpak in Timmermans’ strategieën. Die moeten dus nodig worden gecorrigeerd.

Voorkom een tekort voor de boer en op ons bord. Zonder behoud van voedselproductie en -producenten in eigen omgeving hebben wij geen toekomst. Laten we daar samen voor het stalletje tijdens deze zware dagen, in tijden van pandemie en Brexit, bij stil staan.