Column: Zijn we klaar voor de toekomst?

De Nederlandse landbouw staat bekend om zijn hoge productiviteit, het vakmanschap van de boer en de topkwaliteit van de producten die we produceren. Daarmee zijn we een toonaangevende, exporterende sector geworden. Dit alles hebben we niet zomaar bereikt. Er is een sterke sturing van de overheid aan vooraf gegaan.

Na de hongerwinter in de Tweede Wereldoorlog was het credo voor de Nederlandse landbouw ‘nooit meer honger’. Vanuit de overheid is er vervolgens decennialang gestuurd op schaalvergroting, productieverhoging, specialisering en intensivering van de landbouw. Dit heeft ertoe geleid dat we niet alleen een toonaangevende primaire sector hebben, maar dat de hele keten, van toeleverancier naar de verwerkende industrie tot op het bord van de consument, top georganiseerd is. Kortom, een sector en een hele keten om trots op te zijn.

Nieuwe weg, andere oplossingen

Tot nu toe zijn we altijd in staat geweest om al onze problemen op te lossen door nog een extra stap te zetten op het spoor van schaalvergroting, intensivering en specialisering. De problemen die we de komende jaren moeten gaan oplossen zijn echter van een andere orde. De op te pakken thema’s gaan over biodiversiteit, landschap, waterkwaliteit en energietransitie. De antwoorden op deze uitdagingen liggen niet in de volgende stap op de oude en bekende weg van schaalvergroting, intensivering en specialisering. We zullen op zoek moeten naar nieuwe antwoorden, naar een nieuw centraal thema voor de landbouw van de toekomst.

Natuurinclusieve landbouw

De komende tien jaar zullen alle boeren in Nederland zich moeten afvragen hoe zij op hun bedrijf aan de slag kunnen met de biodiversiteit, het landschap en de waterkwaliteit. Eigenlijk zullen we ons veel meer bewust moeten worden van de impact van ons bedrijf en onze bedrijfsvoering op onze omgeving. Die bewustwording zetten we vervolgens om in concrete acties. Bij iedere investering of andere strategische keuze die we maken op onze bedrijven zullen we ons ook steeds de vraag moeten stellen wat mijn keuze betekent voor de biodiversiteit en het landschap op en rond mijn bedrijf. Wat is het effect op de waterkwaliteit? Hoe kijkt mijn omgeving naar mijn bedrijfsontwikkeling? Als we op deze manier aan de slag gaan op onze bedrijven, zijn we bezig om de natuurinclusieve landbouw van de toekomst vorm te geven.

Meer bedrijven een toekomst

Alle acties zijn nog gebaseerd op onze oude manier van denken. Er worden allerlei maatregelen opgelegd en als klapstuk gaan we bedrijven opkopen en sluiten. Als we die 1 miljard voor het opkopen van bedrijven nu eens investeren in de eerste stappen op weg naar een natuurinclusieve landbouw, zou dat niet veel meer bedrijven een goede toekomst bieden? Met daarbij ook nog een veel grotere reductie van de stikstofemissie!

Tekst: Alex Datema

Alex Datema, Directeur Food & Agri bij Rabobank Nederland en voormalig voorzitter van BoerenNatuur, de koepelorganisatie voor agrarische collectieven. Is naast deze fulltime functie ook melkveehouder in Groningen, maakt deel uit van een maatschap met 110 melk- en kalfkoeien op 70 ha grasland. Ziet natuurinclusieve landbouw als de landbouw van de toekomst en experimenteert daar zelf ook mee.

Beeld: Ruth van Schriek