Evaluatie: 'Zwaar weidevogelbeheer werkt, maar kan landelijke dalende trend nog niet keren'

Momenteel zetten ruim 12.000 boeren zich via het ANLb dagelijks in voor natuurbeheer op ruim 116.000 hectare. De 40 agrarische collectieven coördineren de uitvoering van het ANLb op gebiedsniveau. 'Op regionaal en lokaal niveau werpt dat vruchten af, zoals de evaluatie aantoont. Tegelijkertijd maakt de evaluatie duidelijk dat er méér nodig is', meldt de overkoepelende ANLb-organisatie BoerenNatuur.

Vergoedingen niet toereikend

Voor stabiele populaties van weidevogels moet minstens 41 procent van een gebied uit zwaar beheer bestaan; voor akkervogels ligt deze drempel op 16 procent. BoerenNatuur: 'Met zwaar beheer wordt in het kader van de evaluatie gedoeld op beheerpakketten die meer ingrijpend zijn in de agrarische bedrijfsvoering dan legselbeheer. Denk aan plasdras, kruidenrijk grasland en extensieve maai- en beweidingsregimes. In de praktijk worden deze percentages vaak niet gehaald, met name omdat de huidige vergoedingen niet toereikend zijn, zeker niet bij een groter aandeel zwaar beheer op bedrijfsniveau (meer dan 15 à 20 procent).'

Uit de evaluatie van de Wageningse onderzoeksinstelling blijkt ook dat de effecten van het ANLb op de broedvogels van natte en droge dooradering minder eenduidig zijn. Dit komt onder andere door het relatief kleine areaal waarin beheer plaatsvindt, de variatie in habitatvoorkeuren en het feit dat veel soorten in deze groepen schaars zijn. Bij vissen en amfibieën is tot nu toe weinig effect aangetoond, mede door externe factoren zoals exotische rivierkreeften, slechte waterkwaliteit en verdroging.

Marije Klever, voorzitter van BoerenNatuur en melkveehouder in De Meern (UT): „De resultaten bevestigen wat we al langer signaleren. Het lukt niet om op slechts 6,5 procent van het totale landbouwareaal de negatieve landelijke trends van onder andere weide- en akkervogels te keren. Daar is meer voor nodig. Tegelijkertijd is het hoopgevend dat het in gebieden met veel ANLb wél lukt om populaties te stabiliseren of zelfs te laten groeien. Het is zaak om dat verder uit te bouwen."

Realisme

Ze benadrukt het belang van realistische verwachtingen: „Om het ANLb effectief in te kunnen zetten, moeten de randvoorwaarden op orde zijn. Denk aan concurrerende vergoedingen, een bedrijfstoeslag bij een groot aandeel zwaar beheer en langjarige zekerheid. Daarnaast is samenwerking met andere partijen essentieel, want alleen door gezamenlijke inzet kunnen we alle doelen bereiken."

Het ANLb draagt niet alleen bij aan biodiversiteit, maar heeft ook andere positieve effecten, zoals een betere bodem- en waterkwaliteit, koolstofvastlegging, waterregulatie, natuurlijke plaagbestrijding en luchtzuivering, blijkt uit het onderzoek. BoerenNatuur wil deze positieve effecten verder versterken door agrarisch natuur- en landschapsbeheer stevig te verankeren in de landbouwpraktijk. Dit vraagt om een lange termijnvisie en een eerlijke beloning voor boeren die zich hiervoor inzetten. Klever: „De evaluatie laat zien wat werkt en waar we moeten bijsturen. Met betere randvoorwaarden en versterkte samenwerking kunnen we het ANLb verder opschalen en de impact vergroten. We moeten er samen voor gaan zorgen dat groen boeren loont."

Potentie

Volgens de ecologische evaluatie is de reikwijdte van het ANLb potentieel groot. Wel zijn er talloze externe factoren die invloed hebben op de doelsoorten en de kwaliteit van het landschap. De evaluatie wijst op invloeden zoals de intensivering van de landbouw in de afgelopen decennia, predatie, de kwaliteit van overwinteringsgebieden buiten Nederland, ziektes of afschot, en jacht langs de trekroute. BoerenNatuur en de collectieven blijven inzetten op het verbeteren van het 'lerend beheer' en versterking van de monitoring. „We willen beter begrijpen wat wel en niet werkt en hoe we het beheer kunnen optimaliseren", aldus Klever.

De Rijksoverheid wil met extra geld de agrarische collectieven gaan ondersteunen en meer boeren over de streep trekken om aan agrarisch natuurbeheer of zwaarder beheer te gaan doen. Hoe dat voor elkaar te krijgen, daar wordt nu over nagedacht bleek onlangs tijdens een bijeenkomst van BoerenNatuur in Nijkerk. Lees via deze link een uitgebreid verslag van die bijeenkomst.