Boer én ecoloog enthousiast over project biodiversiteit

Het project is onderdeel van het programma ‘Rotterdam de boer op!’. Samen met boeren worden manieren gezocht om meer biodiversiteit terug te krijgen op het boerenland. Het uiteindelijke doel is dat de BAM-akkers en klaveronderzaai grootschalig worden toegepast.

BAM-akkers

De BAM-akker is een rustakker die boeren toe kunnen toepassen in de rotatie van hun gewassen. De maatregel is ontwikkeld vanuit ‘Rotterdam de boer op!’ door landbouwkundig expert Sander Bernaerts en akkervogeldeskundige Ben Kok. Koks: ‘De BAM-akker is gebaseerd op de al bestaande vogelakker, maar biedt door de variatie aan gewassen nog meer voedsel en schulplaats voor insecten en vogels, én een stukje productiegewas voor de boer.’

Veldleeuweriken, watersnippen, graspiepers en kiekendieven

Bij de familie Noordermeer in Zwartewaal ligt een BAM-akker van 13 hectare met daarin luzerne, kruidenstroken, veldbonen en tarwe. De boer is tevreden met de opbrengst die er afgelopen jaar van is gekomen en trots op de vogels die er te vinden zijn. Kok zag hier afgelopen jaar wat bijzonders: ‘Een hele groep van honderden veldleeuweriken die specifiek op deze BAM-akker landde om bij te tanken voor hun trek. Naast veldleeuweriken zijn er op de BAM-akkers ook regelmatig watersnippen, graspiepers en kiekendieven te vinden.’

Donkere klaverzandbij

De insectenmonitoring van de BAM-akkers wordt onder andere verzorgd door Anthonie Stip. Hij zag dat meerjarige kruidenstroken uitermate effectief bleken voor insecten. ‘Ik zag veel dagvlinders, hommels, zweefvliegen en bijen. De zeldzame donkere klaverzandbij was een unieke waarneming.’

Klaveronderzaai in gangbare graanakkers

Naast de nieuwe BAM-akker is er vanuit het afgelopen jaar ook met succes getest met het onderzaaien van klavers in gangbare graanakkers. Bernaerts geeft aan dat er lang werd gedacht dat klaveronderzaain in gangbare granen niet zou lukken door het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en doordat het graangewas te dicht is. ‘Afgelopen jaar hebben een aantal boeren laten zien dat het wel kan, ecologische winst oplevert en de opbrengst van het graan op peil blijft.’ In Zuidland zaaide de familie Van Beek in het voorjaar van 2024 een mengsel van klavers tussen het al eerder gezaaide en gekiemde graan. Het graan groeide eerst hoger dan de klavers, waardoor het graan ongestoord verder kon groeien. Na de oogst kregen de klavers tussen de graanstoppels licht en ruimte om te groeien en bloeien, wat goed bleek voor vogels en insecten. Het is tevens de verwachting dat de stikstofbindende eigenschappen van klavers en de diepgravende wortels ook een voordeel opleveren voor de bodem. Het oogsten van het graan was ondanks het wat hoger groeiende en bloeiende wikke geen probleem. In de afgelopen wintermaanden zijn de graanstoppels met daartussen klavers bij de familie Van Beek blijven staan.

Vervolg

Het komende jaar gaat ‘Rotterdam de boer op!’ samen met boeren op meer hectares aan de slag met klaveronderzaai, waarbij het bodemleven nadrukkelijk mee zal worden genomen. Hierbij ligt de focus op het nauwkeurig onderzoeken en in kaart brengen van de ecologische en landbouwkundige effecten. Binnen een kleine steekproef werden in een akker met klaveronderzaai nadrukkelijk meer wormen waargenomen dan in een vergelijkbare akker met een ander vanggewas. Verder waren er in de klaveronderzaaipercelen opvallend veel holletjes van veldmuizen en bosmuizen te vinden.