Onzekerheid over derogatie blijft aanhouden in 2025

Die derogatie zal er dit jaar niet meer komen, vertelde Wiersma. „In de huidige derogatie-afspraken zijn afspraken gemaakt over dit jaar, en onze inzet is er niet op gericht om die afspraken op te breken." Zij wil wel een nieuwe derogatie aanvragen voor de periode vanaf 2026, vertelde ze; zonder derogatie wordt het heel moeilijk om de geproduceerde mest te plaatsen. „Boeren zullen hun verantwoordelijkheid moeten nemen", zei ze.

Holman vond dat wat kort door de bocht. „Dit jaar komt er dus geen derogatie", concludeerde hij. „Dat betekent dat er voor tweehonderdduizend vrachtwagens met mest geen plaatsingsruimte is. Dan kun je dat wel afschuiven op de boer, en zeggen dat die zijn eigen verantwoordelijkheid moet nemen, maar als die mest niet weg kan, kan die niet weg." En dat, zei hij, kun je boeren niet aandoen.

Derogatie 2026

Voor volgend jaar heeft Wiersma meer hoop op derogatie. In een nieuwe derogatie wil ze kijken of bemestingsnormen kunnen aansluiten op grondsoort en gewas. Maar ook daarmee zal Nederland volgens haar niet de volledige mestplaatsingsruimte terug kunnen krijgen. Boeren zullen er daarom rekening mee moeten houden dat, ook als Nederland een nieuwe derogatie krijgt, er minder ruimte is om mest te plaatsen.

Maar Nederland heeft nog geen nieuwe derogatie-aanvraag ingediend, erkende ze. Omdat het proces om derogatie aan te vragen minstens een jaar duurt, zal een eventuele nieuwe derogatie niet op 1 januari 2026 verleend zal worden. De minister ziet daar geen grote problemen in; ze wees erop dat vorige derogaties ook regelmatig pas werden verleend als de derogatieperiode al was begonnen.

Maar zo worden boeren in onzekerheid gelaten, stelde Thom van Campen (VVD). Hij vroeg om een snelle aanvraag, en om de inhoud van die aanvraag ook met de Kamer te delen, zodat boeren weten waar ze voor volgend jaar aan toe zijn. De minister zegde vervolgens toe om nog voor de zomer een derogatie-aanvraag te zullen doen, en de inhoud daarvan ook aan de Kamer toe te zenden.

Optimistisch

Volgens Laura Bromet (GroenLinks-PvdA) was de minister wel erg optimistisch dat er een nieuwe derogatie zou komen. De Europese Commissie was niet blij met de maatregelen die de minister al genomen heeft, zei ze, en somde op: verkleining van de bufferzones, verlenging van de periode om mest uit te rijden, vermindering van het aantal NV-gebieden waarin je geen mest mag uitrijden. Ze verweest daarbij naar een brief die de Europese Commissie in november gestuurd had, als reactie op de mestplannen van de minister. „Als je iets van Brussel gedaan wilt krijgen", vroeg ze, "dan is het toch dom om ze zo tegen de haren in te strijken?"

Maar toch zet Nederland vol in op het terugkrijgen van die derogatie, constateerde ze. „Maar wat is het plan als dat niet gebeurt? Deze regering heeft in het regeerakkoord vastgelegd dat ze zich aan internationale afspraken gaat houden en dat doelen gehaald worden. Hoe gaat de minister dat doen als er geen derogatie komt?"

Wiersma antwoordde daar niet direct op. Wel zei ze dat er nu een nieuwe Europese Commissie zit en dat ze al veel gesprekken heeft gehad met Eurocommissarissen Hansen (Landbouw) en Roswall (Milieu). En die hebben volgens haar begrip voor de Nederlandse situatie.