Column: Verstrikt in de pilot-paradox

Pilots en praktijkprojecten leiden vaak tot nieuwe inzichten. Zelf deed ik mee aan een klauwgezondheidsproject van de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD). Nu weet ik wat werkt op ons bedrijf: meer liters melk en minder tijd kwijt aan bekappen, wat resulteert in meer euro’s in de zak. Deelname aan het project gaf net dat extra zetje. Zo’n win-win gun je iedereen. Al moet ik wel zeggen, hier was geen overheid bij betrokken.

Beleid

Bij talloze initiatieven waar de overheid wél bij betrokken is, zoals het Netwerk Praktijkbedrijven of Bemest op z’n Best, lukt het amper om nieuwe inzichten te vertalen naar beleid. En dat is opmerkelijk, want beleidsaanpassingen zouden vanuit de overheidsdoelen toch voor de hand moeten liggen. Beide initiatieven tonen aan dat emissiereductie mogelijk is, bijvoorbeeld door rantsoenaanpassingen of preciezere bemesting. Toch blijft het beleid uit.

Koplopers en obstakels

Pilotdeelnemers zijn vaak koplopers: boeren die openstaan voor het testen van nieuwe technieken, wat tijd en geld kost. Daar zou natuurlijk een voordeel of vrijstelling tegenover moeten staan. Helaas worden diezelfde deelnemers, net als alle andere boeren, ook geconfronteerd met strengere generieke maatregelen. De overheid lijkt niet in staat om praktijktoetsingen om te zetten in beleid. Dit terwijl vergunningverlening altijd draait om de inzet van best beschikbare technieken.

Hoewel het grote aantal pilots doet vermoeden dat de overheid serieus naar oplossingen zoekt, worden de resultaten zelden omgezet in concreet beleid. Vaak willen overheden nog meer (juridische) zekerheid over de effectiviteit. Moeten we dan met alle boeren in Nederland één grote pilotgroep vormen om een echte beleidsverandering af te dwingen?

Waardevol

Moeten alle pilots en fieldlabs dan direct de prullenbak in? Nee, extra inzichten in je eigen bedrijfsvoering zijn altijd waardevol. Zeker als ze leiden tot win-win resultaten. Maar de belastinggelden die in onderzoek, fieldlabs en praktijkpilots worden gestoken, moeten meer opleveren voor het handelingsperspectief van boeren. Nu blijven we pilots draaien tot we een ons wegen, zonder noemenswaardige resultaten. We zitten vast in de pilot-paradox. Beloon koplopers die hun nek uitsteken, vertaal praktijkinzichten naar passend beleid en maak win-win situaties voor boeren aantrekkelijker.