Column: Jouw waarheid of mijn waarheid

In zo’n debat is er best regelmatig onenigheid over de feiten. Gaat het écht slecht met de natuur? Is de Nederlandse waterkwaliteit de slechtste van Europa? Kost het klimaatbeleid meer dan het oplevert? Als je het over de feiten niet eens kunt worden, dan is het verrekte lastig om gezamenlijk over oplossingen te gaan praten. Je redeneert vanuit een totaal ander vertrekpunt. Hebben we het nu over jouw waarheid, of mijn waarheid?

Framing

Verschil in inzicht over belangrijke thema’s kan zelfs op basis van hetzelfde rapport of onderzoek ontstaan, door bijvoorbeeld bepaalde onderdelen wel uit te lichten en andere aspecten niet te noemen. Dit noemen we ook wel cherry picking en is een bekend fenomeen in de politieke arena. Bepaalde aspecten extra aandacht geven noemen we ook wel framing. Hoe zet je iets neer?

Bijvoorbeeld: ‘De boeren die het milieu het meest belasten, krijgen de meeste GLB-subsidie’, zoals NRC recent kopte. Hiermee worden boeren al geframed als flinke milieubelasters én subsidieslurpers, zonder de toelichting te lezen. Het is daarom belangrijk om in een rapport of onderzoek altijd ook de opzet (wat is de scope van de analyse) en de beperkingen en overwegingen te lezen, alvorens je harde statements hier uit overneemt.

Opdrachtgever

Wat ook belangrijk is om in het achterhoofd te houden is vanuit welke bron een analyse of feiten worden is gepresenteerd. Je kunt je zo voorstellen dat een onderzoek in opdracht van Greenpeace of Syngenta wordt uitgevoerd met een bepaalde invalshoek. Het is daarom relevant om te checken welke financier/opdrachtgever de bron is.

Politici gebruiken ook vaak uitkomsten van hele klinische analyses om aan te tonen dat iets heel goed is, of heel slecht scoort. Bijvoorbeeld de zoekgebieden van de Regionale Energie Strategieën (dwars door weidevogelleefgebieden) of de adviezen van de Ecologische Autoriteit. Die gaan uit van één doelstelling en wat er technisch haalbaar is als dat ene belang op alles voorrang zou krijgen. Op basis van deze eendimensionale analyses kun je natuurlijk claimen dat, vanuit dat specifieke doel bezien, alles radicaal anders moet. Jammer genoeg wordt vaak vergeten dat dit ook in de praktijk moet worden uitgevoerd, door mensen en dat er in het gebied ook partijen zijn met belangen.

Onrust

Nu snap ik dat niet iedereen altijd tijd en zin heeft om alle bronvermelding, reikwijdte van het onderzoek en opdrachtgever(s) te checken, we leven immers in een hap-snap samenleving waar veel info tot ons komt via doorstuurberichten en ophitsende vlogs. Alles wat je leest in twijfel trekken geeft bovendien ook zoveel onrust, maar kritischer zijn en af en toe een heel bericht, mét nuances lezen geeft al een alomvattend beeld.

Pointer en Radio 1 doen gelukkig ook factchecks, ook van de uitspraken van Europarlementariërs. Als je alle kandidaten uitsluit die (deels) iets claimen dat niet klopt, dan wordt het bijna een blanco stem. Uiteindelijk is consensus over de probleemstelling wel essentieel om gezamenlijk aan oplossingen te werken. Check je bron, wees kritisch over de opdrachtgevers en de scope van onderzoek, maar blijf bovenal de nuances in artikelen lezen en staar je niet blind op (sociale) media. Dan komen de verschillende waarheden toch weer nader tot elkaar.