Ministerie van LNV gaat toetsen of stikstofruimte Schiphol niet naar natuurherstel moet gaan

In februari 2024 heeft de Raad van State een definitieve uitspraak gedaan dat ook bij extern salderen tussen particuliere partijen moet worden gekeken naar of de stikstofruimte niet nodig is voor verbetering van de natuur of natuurherstel.

Uit een artikel van NRC en een reconstructie van SchipholWatch (een website die het reilen en zeilen rond de luchthaven kritisch volgt, red.) op basis van openbaar gemaakte documenten, blijkt dat er door ambtenaren tussen 2021 en 2024 ook al is gesproken over wat het effect is van de stikstofuitstoot door Schiphol op de beschermde natuurgebieden in de buurt.

Ook werden er vragen gesteld of bij extern salderen niet moet worden getoetst of de verworven stikstofruimte niet moet worden ingezet voor natuurherstel. De artikelen werden veelvuldig gedeeld op sociale media en zorgen voor verontwaardiging.

Volgens een woordvoerder van het ministerie van LNV mag zo'n dergelijke werkwijze ook van ambtenaren worden verwacht. „Dat is nodig om keuzes te maken en besluiten te nemen en past bij een zorgvuldig besluitvormingsproces. Niet alles is namelijk altijd juridisch al helemaal uitgekristalliseerd."

Natuurherstel taak overheid

Het ministerie van LNV was tot de uitspraak van de Raad van State in februari van dit jaar van mening als bijvoorbeeld twee boeren stikstofruimte aan elkaar verkopen via extern salderen, dat je deze particuliere partijen niet verantwoordelijk kunt houden voor het treffen van maatregelen voor het behoud of de verbetering van de staat van de natuur. „Dat is aan de overheid.”

Daarom was volgens het ministerie van LNV een additionaliteitstoets bij extern salderen tussen private partijen niet nodig. Zo'n beoordeling is nodig als de overheid extern gaat salderen voor een bepaald project. Als er een veehouderij wordt uitgekocht voor de aanleg van de snelweg, dan moet de overheid eerst kijken of de aangekochte stikstofruimte niet nodig is voor natuurherstel in de omgeving.

Ophef

Hoe zit het met de grootste luchthaven van ons land? Schiphol Group kocht, als private partij, twaalf boerderijen op om zo stikstofruimte te verkrijgen zodat het in september 2023 een natuurvergunning kon aanvragen. Dat er niet gekeken hoefde te worden of de stikstofruimte nodig is voor natuurherstel, zorgde voor verbazing, want de Staat heeft 70 procent van de aandelen van de luchthaven in handen.

Ondanks alle discussie daarover, blijft Schiphol Group een particuliere partij. De minister werd daarom vorig jaar geadviseerd om de additionaliteitstoets niet van toepassing te laten zijn. Deze lijn ten opzichte van additionaliteit is toegepast op alle vergunningenprocedures waarbij private partijen extern hebben gesaldeerd en waar het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) bevoegd gezag voor is.

Uitspraak Raad van State

Pas in februari van dit jaar werd door de uitspraak van de hoogste bestuurechter duidelijk dat bij extern salderen tussen particulieren ook naar natuurherstel moet worden gekeken. „Dit was op het moment van besluitvorming rond de natuurvergunning voor Schiphol op 26 september 2023 juridisch dus nog niet helemaal uitgekristalliseerd. Minister Van der Wal wilde daar niet op vooruitlopen”, aldus de woordvoerder van haar. Daarom hoefde Schiphol vorig jaar nog niet te kijken of de stikstof nodig is voor de natuur.

Dat het ministerie nu alsnog gaat kijken of de stikstofruimte van Schiphol nodig is voor natuurherstel, dient bij LNV als onderbouwing in een rechtszaak die milieuorganisaties hebben aangespand tegen de natuurvergunning die is verleend door demissionair stikstofminister Christianne van der Wal.

Standpunt geldt ook voor veehouders

Als het aan de minister voor Natuur en Stikstof had gelegen was het standpunt, dat private partijen ook kijken of de stikstofruimte nodig is voor natuurherstel, ook voor extern salderen tussen veehouders gehanteerd. „Echter daar zijn de provincies bevoegd gezag voor en die gingen daar verschillend mee om.”

De provincie Limburg had een vergelijkbare lijn als het Rijk en heeft hulp gekregen van LNV om later in beroep te gaan tegen een uitspraak van een lagere rechter in een zaak van een Limburgse veehouder die extern wilde salderen met andere agrarische bedrijven. Ook als boeren onderling stikstof willen kopen, moet door de uitspraak van de Raad van State in februari 2024 worden aangetoond dat de aangekochte stikstofruimte niet nodig is voor natuurherstel.